Activiteiten

Aankomende activiteiten

Algemene ledenvergadering en lezing 

Woensdag 13 december 2023

Museum aan de A, 19:30

Het programma:

19:30 – Inloop

20:00 – Algemene ledenvergadering (zie hieronder de agenda)

20:45 – Pauze

21:00 – Lezing door Jos Rietveld: ‘Albert Fongers en zijn illustere rijwielmerk’ (zie hieronder een uitgebreide beschrijving van de lezing.

22:00 – Afsluiting

Agenda algemene ledenvergadering

1. Opening
2. Vaststellen notulen jaarvergadering 2023
3. Voorstel tot wijziging van de Statuten
4. Voorstel tot verhoging van de contributie tot 35,00 Euro
5. Rondvraag
6. Vaststellen van de notulen van deze vergadering
7. Sluiting

Lezing Jos Rietveld – Albert Fongers en zijn illustere rijwielmerk

Albert Fongers wordt in 1841 geboren als jongste zoon van een bakkersknecht uit
Warffum. Op 11 jarige leeftijd belandt hij met zijn familie in de bedelaarskolonie
Ommerschans. Na de nodige omzwervingen begint hij in 1867 als smidsknecht op het

Nieuwe Kerkhof in Groningen, enige jaren later neemt hij deze smederij over. Hier begint
hij met de fabricage van rijwielen. Naast de smederij bouwt hij zijn eerste rijwielfabriekje.
In 1897 volgt zijn tweede, grote fabriek aan de Hereweg. De jaren tot 1920 zijn de
hoogtijdagen van het rijwielmerk Fongers. Er worden klasserijwielen gemaakt maar ook
kunstzinnige affiches en andere reclame. Onder de vroege klanten van Fongers bevinden
zich de koninklijke familie, het leger (incl. KNIL) en mensen met geld. Was Albert in 1855
nog een armeluiskind, in het fin de siecle maakt hij inmiddels deel uit van de elite van de
stad Groningen. In deze lezing zal Jos Rietveld meer vertellen over Albert Fongers en de
eerste jaren van het illustere rijwielmerk Fongers.

Jos Rietveld is al 40 jaar liefhebber van historische fietsen en sinds 20 jaar
gespecialiseerd in het Groninger rijwielmerk Fongers. Hij heeft een collectie historische
Fongers fietsen en aanverwant materiaal. Onlangs verscheen zijn nieuwe boek ‘Fongers,
het illustere rijwielmerk’. Meer informatie www.fongers.net

Afbeelding: Montage afdeling van de Groninger Rijwielenfabriek A. Fongers, ca. 1910, Groninger Archieven.

Afgelopen activiteiten

Maand van de Groninger Geschiedenis – Historisch Café (oktober 2023)

1 oktober – Groningse stoomwagen: succes, miscommunicatie en deceptie

Hoofdlezing: Ulco Kooystra – Groningse stoomwagen: een verhaal van succes, miscommunicatie en deceptie
Minilezing: Sieger Vreeling – Van Calker: een wetenschapper die niets nieuws ontdekte
Minilezing: Harry Romijn – Kaart 1672: de schat van Tideman

8 oktober – Verkeerscirculatieplan: ommekeer in stad Groningen

Hoofdlezing: Max van den Berg – Verkeerscirculatieplan: ommekeer in stad Groningen
Minilezing: Jan-Paul Wortelboer – Geheime testamenten
Minilezing: Ans van Genderen – De bewegwijzering van het Verkeerscirculatieplan

15 oktober – Guyot doveninstituut: het ‘ontstommen’ van doven

Hoofdlezing: Corrie Tijseling – Guyot doveninstituut: het ‘ontstommen’ van doven

Minilezing: Johanne Vonk, Bas van der Heide – Het beeld van Groningen: Guyot doveninstituut

Film – Het Guyot doveninstituut

22 oktober – In de voetsporen van dokter Kolff: uitvinder van de kunstnier

Hoofdlezing: Herman Broers – In de voetsporen van dokter Kolff: uitvinder van de kunstnier

Lezing en Algemene Ledenvergadering 

Woensdag 10 mei 2023

10 mei combineren we een ledenvergadering met een aansluitende lezing over leegloop van het Groninger platteland in de late middeleeuwen door historicus Remi van Schaïk.

In de Europese geschiedenis worden de late middeleeuwen vaak gezien als een periode van economische en demografische crisis met hongersnoden en epidemieën tot gevolg. Voor de Nederlanden als geheel is dat al eens ter discussie gesteld. Remi van Schaïk vraagt zich af of dat ook de reden was voor de leegloop van het Groninger platteland in die tijd.

Presentatie Stad & Lande

Woensdag 29 maart 2023

Presentatie van het eerste tijdschrift in de nieuwe opzet in het MADA om 20:00 uur. Adres:
Museum aan de A, Brugstraat 24 in Groningen (open vanaf 19.30 uur). U bent van harte welkom!

Verkoopmiddag Stad & Lande

Vrijdag 3 februari 2023

Van verschillende nummers van het tijdschrift hebben we een (te) grote voorraad liggen. Dat is ook het geval met een aantal jaargangen van het Historisch Jaarboek. Op 3 februari is het mogelijk om uzelf voor een zacht prijsje – € 1,- voor een tijdschrift en € 5,- voor een Historisch Jaarboek – veel leesplezier te bezorgen. Zien we u ook in de hal van de Groninger Archieven?

Presentatie Historisch Jaarboek Groningen

Donderdag 12 januari 2023

Algemene ledenvergadering woensdag 9 november 2022

Aanvang ALV: 20:00 uur (zaal open vanaf 19:30 uur)
Locatie: Groninger Archieven, Cascadeplein 4 te Groningen

Gratis parkeren, melden bij de slagboom

Agenda ALV

• Opening
• Toekomstplannen publicaties 2023
  Vanwege de sterk gestegen kosten van papier, drukwerk en porti is het niet meer mogelijk om viermaal een tijdschrift plus eenmaal per jaar een jaarboek uit te geven. Het bestuur stelt in overleg met de redacties voor het jaarboek deels digitaal te laten voortbestaan via de Rijksuniversiteit Groningen en het deels te integreren in het tijdschrift, met per nummer meer pagina’s  (boven de gebruikelijke 44 van nu)  met één of meer langere artikelen en een aantal extra rubrieken. Daarbij is en wordt verbinding gezocht met erfgoedinstellingen.
  Download hier een uitgebreid voorstel (laatste versie 6-11-2022). Download hier de jaarrekening van 2010-2021.
• Bestuurssamenstelling
  Mevr. F. de Jongh (algemeen bestuurslid) en dhr. D.T. Broersma (penningmeester) te kennen gegeven hun bestuurslidmaatschap te willen beëindigen. Dhr. Buursma wil zijn functie als secretaris beëindigen, maar zal nog enige tijd aanblijven als algemeen bestuurslid. Dit betekent dat er vacatures voor nieuwe bestuursleden zijn. Het bestuur stelt de volgende kandidaten voor: als penningmeester dhr. Max Koning, als secretaris dhr. Harry Vogel en als algemeen bestuurslid mevr. Bibi Koekoek. Dhr. Kees van Essen heeft zijn kandidatuur ingetrokken.
• Sluiting

---

Elk voorjaar en elk najaar organiseren we een reeks lezingen en een excursie. Daarnaast nemen we deel aan de organisatie van de jaarlijkse Dag van de Groninger Geschiedenis in oktober.

Lezingen terugkijken

In het najaar van 2020 en voorjaar van 2021 organiseerden we een serie lezingen onder de noemer Gronings Erfgoed Live. Het was een gezamenlijk initiatief van: de Groninger Archieven  NGV afdeling Groningen, Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen, Stichting Monument & Materiaal Groningen, Stichting Vrienden van de Stad Groningen en Vereniging Stad en Lande. Hieronder vind u een overzicht van de lezingen die u kunt terugkijken.

Woensdag 4 november 2020- Redmer Alma – De ontfriesing van de Ommelanden

De ontfriesing van de Ommelanden heeft al ruim een eeuw aandacht gekregen. Dat in de middeleeuwse Ommelanden Fries werd gesproken, spreekt nog altijd tot de verbeelding. Wie aan iemands taal komt, komt aan zijn identiteit. Al sinds Johan Huizinga er in 1914 een artikel aan wijdde, heeft de naamkunde een belangrijke rol bij het onderzoek gespeeld. Analyse van voornamen middeleeuwse in archiefbronnen geeft inzicht in migratie, een van de mogelijke oorzaken voor taalverdringing. Verder is veel onderzoek gedaan naar het verdwijnen van het Fries in een breder geografisch perspectief. Genoeg redenen om de fascinerende ontfriesing opnieuw onder de aandacht te brengen. Wat schreven en spraken onze voorouders eigenlijk? Daarover vertelt Redmer Alma in deze lezing. U kunt hem hier terugkijken.

Redmer Alma is historicus en archivaris. Hij heeft zich veel beziggehouden met archiefbronnen en hun taal in de provincie Groningen.

Woensdag 2 december 2020- Een wereld van onschuld in voetbalfoto’s: Schrijver en journalist Herman Sandman van Dagblad van het Noorden laat zijn gedachten de vrije loop bij opvallende voetbalfoto’s van Persfotobureau D. van der Veen uit de jaren 60 en 70. De foto’s tonen een wereld van onschuld.

Sandman deed met behulp van historicus Henk Wierts een greep in de meer dan 50.000 reportages uit het archief van Persfotobureau D. van der Veen. Aan dit archief wordt nu gewerkt met het Maak Geschiedenisproject Het beeld van Groningen. Het oog viel onder meer op het beeld van Willem van Hanegem bij de kapper in Groningen, vrouwen die met de sigaret in de mond in de hekken hangen en pantyverkoop aan de deuren om de kas van GVAV te spekken. Sandman vertelt wat hij voelt bij de foto’s en put uit herinneringen aan zijn eigen amateurvoetbaltijd en de zondagen dat hij met vader en ooms naar het Oosterparkstadion ging.

Herman Sandman (1965) is schrijver, journalist en columnist van Dagblad van het Noorden. Hij schreef dertien boeken, waaronder een biografie van Milko Djurovski en de columnbundel De dronken rechtsbuiten en andere helden uit het amateurvoetbal. Hij kreeg in 2008 de eerste Groninger Persprijs.

De lezing is hier terug te zien.

Woensdag 16 december 2020- Boeven in de familie – Familieonderzoeker Teijo Doornkamp vertelt over zijn zoektocht naar de criminelen in zijn familie. Hij vond er diversen. Hoe? In deze digitale lezing geeft Doornkamp handvatten waar ook u de criminelen in uw eigen familie zou kunnen vinden.

“De zuster van een van mijn voorouders kreeg toestemming van haar vader om te trouwen. Niet ongewoon, maar de huwelijksakte uit 1852 werd getekend in het Huis van Arrest te Hoorn. Waarom zat haar vader daar, in de bak? Uit het onderzoek dat volgde, bleek vrijwel de gehele familie meerdere malen in aanraking te zijn geweest met justitie in de provincie Groningen. Het onderzoek leerde me veel over de archieven van het Provinciaal gerechtshof en de Arrondissementsrechtbanken in Groningen na 1838. Vervolgens spoorde ik ook de andere criminelen in mijn familie op en volgden nog vele dagen met rode oortjes lezen van rechtbankverslagen.”

Teijo Doornkamp is automatiseerder, stamboomonderzoeker, amateurhistoricus en bestuurslid NGV Groningen.

De lezing is hier terug te zien.

Woensdag 6 januari 2021- Taco Tel spreekt over de kostbare reparatie van de Olle Kerk in Hoogkerk.

In 1514 stond de dertiende-eeuwse Olle Kerk van Hoogkerk midden op het strijdtoneel tussen de stad Groningen en de Saksen. De stad wilde haar machtspositie behouden en riep de hulp in van de Geldersen. De fraaie romaanse kerk werd beschoten, vloog in de brand en de flinke westtoren viel naar het westen om. Slechts een ruïne resteerde. De kerk werd daarna gedeeltelijk weer opgebouwd. Tijdens de restauratie in de jaren 60 van de vorige eeuw, onder leiding van architect P.L. de Vrieze, werden archeologische en bouwhistorische vondsten gedaan waaruit de vroegere omvang en vorm van de kerk bleek. Veel van de oorspronkelijke kerk is gereconstrueerd, maar het werd een bijzonder kostbare operatie en het resultaat is omstreden.

Taco Tel is bouwhistoricus bij de gemeente Groningen.

De lezing is hier terug te zien.
Woensdag 20 januari 2021 – Bart Flikkema spreekt over de arm van Johannes de Doper.

Eeuwenlang was de reliek van de heilige Johannes de Doper in de Martinikerk te zien. Hoe die arm daar is gekomen beschreef de beroemde middeleeuwse monnik Caesarius, die meteen ook vertelde over de relatie tussen die Martinikerk en klooster Yesse in Essen. In 2020 was het precies 800 jaar geleden dat Caesarius Groningen bezocht. Wat zien we vandaag nog in de stad met betrekking tot dit verhaal?

Bart Flikkema houdt van de stad Groningen: straatjes, kerken en fraaie oude huizen. De geschiedenis ervan ligt hem na aan het hart. Bovendien is Flikkema schrijver van De Arm van Johannes de Doper. Een kostbaar middeleeuws reliek in de Groninger Martinikerk (2020).

De lezing is hier terug te zien.

Tijdens de Maand van de Groninger Geschiedenis werd een wandeling gepresenteerd, de middeleeuwse 4 mijl. Wilt u deze wandeling maken voorafgaand aan deze lezing of juist achteraf? De routebeschrijving vindt u op de website van de Maand van de Groninger Geschiedenis.

Woensdag 3 februari 2021 – Hidde Feenstra spreekt over Willem Lodewijk, stadhouder in de noordelijke gewesten.

In het Friese historische bewustzijn is stadhouder Willem Lodewijk een belangrijke en bekende persoonlijkheid. In Leeuwarden staat zijn standbeeld op een prominente plaats met de trotse eretitel ús heit (‘onze vader’) daaronder. In deze lezing stelt Hidde Feenstra de vraag: Kreeg graaf Willem Lodewijk van Nassau-Dillenburg als stadhouder dezelfde belangrijke status en reputatie in Groningen en Drenthe, zoals hij deze rond 1600 in Friesland kreeg? Wat was zijn rol in het proces waarbij Noordoost-Nederland definitief een deel van de Nederlandse staat zou worden? In de bredere context komt de toestand van ons gebied rond 1600 aan de orde.

Dr. Hidde Feenstra is historicus; specialisme de (cultuur)geschiedenis van Noord-Nederland en Noordwest-Duitsland, met bijzondere interesse voor het Waddengebied.
De lezing is hier terug te zien.

Woensdag 17 februari – Eppo van Koldam spreekt over een strop voor een Harener inbreker

In de nacht van 22 op 23 oktober 1817 pleegt Frits Weites uit Haren samen met Berend Wubbels uit Leegkerk en Hendrik Siekman een roofoverval op de boerderij van Luitje Oomkens te Engelbert. De daders worden al snel ontmaskerd en worden streng gestraft. Ze krijgen alle drie de doodstraf door ophanging aan de galg op de Grote Markt in de stad Groningen. Berend Wubbels blijft na de overval onvindbaar, maar voor de andere twee wordt de straf op 24 februari 1819 voltrokken. Eppo van Koldam legt in deze lezing uit hoe zijn onderzoek naar het misdrijf en de bestraffing daarvan verlopen is.

Eppo van Koldam is voorzitter van de Nederlandse Genealogische Vereniging (NGV), afdeling Groningen. Hij richt zich bij zijn onderzoek de laatste jaren vooral op de historie van de voormalige gemeente Haren. Ook is Van Koldam voorzitter van de Harense Historische Kring Old Go en secretaris van de Harener Historische Commissie.
De lezing is hier terug te zien.

Woensdag 3 maart – Lieuwe Jongsma – Stad en lande in slavenhandel? De rol van het Groninger stadsbestuur in de West-Indische Compagnie

De afgelopen jaren is er groeiende belangstelling voor het Nederlandse slavernijverleden. Op verschillende manieren namen de Nederlanders deel aan de slavenhandel, hadden ze tot slaaf gemaakte mensen in bezit of profiteerden ze van slavernij. Lieuwe Jongsma deed onderzoek naar de rol die Groningen speelde in het Nederlandse verhaal rond slavernij. In deze lezing gaat hij in op de rol die het Groninger stadsbestuur speelde bij de totstandkoming van de Groningse kamer van de West-Indische Compagnie, de handelsmaatschappij die een belangrijke rol speelde in de Nederlandse slavernijgeschiedenis. Daarnaast bespreekt hij de relatie tussen de WIC en het stadsbestuur in de zeventiende en achttiende eeuw. Veel Groninger bestuurders waren nauw betrokken bij de WIC. Waarom was dat zo? En betekende betrokkenheid bij de WIC ook per definitie betrokkenheid bij slavernij en slavenhandel?

Lieuwe Jongsma is publieksadviseur en collectiebeheerder bij de Groninger Archieven. Hij schreef mee aan Sporen van het slavernijverleden in Groningen dat in 2016 onder redactie van Margriet Fokken en Barbara Henkes verscheen. Ook schreef hij zijn scriptie over familienetwerken rond transatlantische slavernij in Groningen. Tijdens de Maand van de Groninger Geschiedenis in 2020 gaf hij een lezing over de verbindingen tussen slavernij en de Veenkoloniën.
De lezing is hier terug te zien.